Πράσινο φως για έναρξη των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας το 2014  αλλά και για πώληση των “κόκκινων δανείων” σε ξένες εταιρείες οι οποίες θα αναλάβουν την είσπραξή τους ανοίγει η συμφωνία της κυβέρνησης με την τρόικα για όσα θα γίνουν στον τραπεζικό τομέα στο επόμενο διάστημα.

Ο τρόπος με τον οποίο θα ξεκινήσουν οι πλειστηριασμοί πρώτης κατοικίας θα έχει αποσαφηνιστεί μέχρι το φθινόπωρο, αλλά το σίγουρο είναι ότι δεν θα παραταθεί η γενική απαγόρευση για την πρώτη κατοικία που ισχύει μέχρι το τέλος του 2013.

Ίσως η απελευθέρωση των πλειστηριασμών να γίνει σταδιακά, για παράδειγμα μπορεί να μειώνεται κάθε τρεις ή έξι μήνες η αντικεικειμενική αξία των ακινήτων που προστατεύονται ή να τεθούν ορισμένα κοινωνικά κριτήρια (άνεργοι, χαμηλά εισοδήματα, οικογενειακή κατάσταση κ.λπ).

Προηγουμένως, τα κόκκινα δάνεια θα μεταβιβαστούν στο 5 έως 50% της ονομαστικής τους αξίας σε ειδικευμένες πτωχευτικές εταιρείες (οι οποίες αποκαλούνται και “κεφάλαια καταστροφής” ή “κεφάλαια κοράκια ή όρνεα” (distress funds, vulture funds).

Οι συνέπειες για τους δανειολήπτες

Οι συνέπειες της νέας πολιτικής για τους δανειολήπτες θα είναι οι εξής:

•  Σε πρώτη φάση οι τράπεζες θα εντείνουν τις ρυθμίσεις δανείων για όλους τους δανειολήπτες που καθυστερούν να πληρώσουν, με διάφορα πακέτα τα οποία ετοιμάζουν εντατικά.
• Οι πιέσεις στην κατεύθυνση αυτή θα ενταθούν και θα τελειώσει η άτυπη περιόδος “ανοχής” η οποία λίγο-πολύ υπήρχε απέναντι στους δανειολήπτες, καθώς οι τράπεζες δεν ήθελαν να “σκάσουν” τα δάνεια και να επιβαρύνουν τους ισολογισμούς τους, αλλά ούτε και να οδηγηθούν σε πλειστηριασμούς οι οποίοι  δεν συμφέρουν ούτε τις ίδιες -πέραν του ότι απαγορεύονται.
• Με τους πλειστηριασμούς θα δημιουργηθεί μείζον κοινωνικό πρόβλημα, καθώς ένα μεγάλο τμήμα της μεσαίας τάξης είχε επενδύσει σε ακίνητα με στεγαστικά δάνεια την προηγούμενη δεκαετία. Οι τιμές των ακινήτων έχουν υποχωρήσει σημαντικά, ενώ στην πράξη η κτηματαγορά δεν λειτουργεί και οι δανειολήπτες είναι εγκλωβισμένοι αντιμετωπίζοντας μείωση των εισοδημάτων και δυσκολίες αποπληρωμής των δανείων, αλλά και αδυναμία να πουλήσουν ακίνητα για να αποπληρώσουν τα δάνειά τους.
• Η έναρξη των πλειστηριασμών εν μέσω ύφεσης θα οδηγήσει σε κατάρρευση των τιμών των ακινήτων, καθώς θα αποτελέσει τη χαριστική βολή στην κτηματαγορά. Το πρόβλημα θα γίνει πιο έντονο γιατί θα συμπέσει με την αυξημένη φορολόγηση των ακινήτων η οποία προωθείται παραλλήλως.

Οι εταιρείες-“κοράκια”

Έχει επίσης αποφασισθεί να μεταβιβαστούν τα κόκκινα δάνεια των τραπεζών σε εξειδικευμένες πτωχευτικές εταιρείες, οι οποίες αποκαλούνται και “εταιρείες καταστροφής” ή “όρνεα” (distress funds, vulture funds).

Οι εταιρείες αυτές αγοράζουν τα δάνεια σε ένα ποσοστό της ονομαστικής αξίας (π.χ. τα καταναλωτικά μπορεί να φτάσουν και στο 5 ή 10%, ενώ τα στεγαστικά στο 40-50%) από την τράπεζα και στη συνέχεια αναλαμβάνουν εκείνες τις διαδικασίες είσπραξης, διεκδικώντας την οφειλή και απειλώντας με κατασχέσεις και πλειστηριασμούς.

Η τακτική αυτή επιλέγεται από την τρόικα επειδή με την πώληση οι τράπεζες θα εισπράξουν άμεσα κεφάλαια, έστω και σε ένα μέρος της αξίας των δανείων, πράγμα που τις εξυπηρετεί αφού έτσι κι αλλιώς είναι αμφίβολο ότι θα εισπράξουν το σύνολο του δανείου.

Όμως δημιουργείται μείζον πρόβλημα ευρύτερα, διότι είναι προφανές ότι με τη διαδικασία αυτή τα δάνεια “κουρεύονται” μεν, όχι όμως προς όφελος των δανειοληπτών που δυσκολεύονται λόγω ύφεσης να πληρώσουν, αλλά προς όφελος κάποιων ξένων εταιρειών οι οποίες θα κερδίσουν από τη διαδικασία αυτή.

Τα σενάρια για “κούρεμα”

Υποτίθεται ότι η κυβέρνηση εξετάζει διάφορα σενάρια για να εξομαλύνει αυτήν την διαδικασία, είτε προχωρώντας σε κάτι αντίστοιχο με ότι έγινε στην Ιρλανδία όπου το δάνειο πάνω από το 110% της αξίας του ακινήτου διεγράφη σε ορισμένες περιπτώσεις είτε με εξατομικευμένη αντιμετώπιση κάθε νοικοκυριού και αξιολόγηση των πραγματικών δυνατοτήτων του (διαβάστε περισσότερα εδώ).

Στην Ιρλανδία, για παράδειγμα όταν ένα νοικοκυριό μπει στη διαδικασία αυτή όλες οι δαπάνες του μπαίνουν υπό επιτήρηση και χρειάζονται έγκριση από ειδική επιτροπή.

Δεν είναι όμως σαφές εάν πρόκειται πράγματι να γίνει τελικά κάτι επί της ουσίας από την κυβέρνηση ή εάν πρόκειται για αποφάσεις με μικρό τελικά αποτέλεσμα, οι οποίες απλώς θα ανακοινωθούν για τους λεγόμενους “επικοινωνιακούς λόγους” (δηλαδή για προπαγάνδα) ώστε να “περάσει” στην κοινή γνώμη πιο εύκολα η μεταβίβαση των δανείων σε “εταιρείες-κοράκια” και η έναρξη των πλειστηριασμών.