Έλληνες φορολογούμαστε στην Ελλάδα, για το παγκόσμιο εισόδημα μας, εκτός αν αποδείξουμε ότι είμαστε κάτοικοι εξωτερικού. Πως ορίζεται όμως ο κάτοικος εξωτερικού; Ο νόμος όπως ισχύει θεωρεί ως κάτοικο εξωτερικού όποιον η διαμονή του «…η οποία υπερβαίνει τις εκατόν ογδόντα τρεις ημέρες συνολικά μέσα στο ίδιο ημερολογιακό έτος». Άρα λοιπόν πρέπει να έχουμε υπόψη μας το βασικό κανόνα, ότι διαμονή στην Ελλάδα άνω των 183 ημερών το έτος τεκμαίρεται η Ελλάδα ως φορολογική κατοικία ενώ διαμονή άνω των 183 ημερών ανά έτος στο εξωτερικό τεκμαίρεται το εξωτερικό ως φορολογική κατοικία. Γιατί όμως έχει σημασία η εξακρίβωση ή όχι της φορολογικής κατοικίας; Για τον τρόπο φορολόγησης.

Αυτό συμβαίνει διότι με το άρθρο 8 του Ν.4110/2013, ο νομοθέτης υποχρέωσε όλους τους κατοίκους εξωτερικού σε υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος ακόμη και αν δεν έχουν πραγματικό εισόδημα στην Ελλάδα, αλλά τεκμαρτό, δηλαδή αν έχουν κάποιο περιουσιακό στοιχείο. Ταυτόχρονα λοιπόν ο αποδειγμένα κάτοικος εξωτερικού απαλλάσσεται από τα τεκμήρια διαβίωσης για την υποβολή της δήλωσης αυτής. Αλλά ας τα πάρουμε από την αρχή.

Τι συμβαίνει με όσους έχουν περιουσία στην Ελλάδα 

Προφανώς εφόσον δουλεύει στο εξωτερικό, σαφώς θα έχει υποχρέωση δήλωσης στο κράτος διαμονής του. Όμως εφόσον έχει ένα σπίτι στην Ελλάδα άρα έχει τεκμαρτά εισοδήματα, οπότε πρέπει να κάνει δήλωση στην Ελλάδα. Πριν το κάνει αυτό πρέπει να αποδείξει ότι κατοικούσε στο εξωτερικό περισσότερες από 183 ημέρες μέσα στο 2013.

Αυτό που πρέπει να κάνει είναι να λάβει από τη χώρα διαμονής του ένα πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας και να το καταθέσει στις Ελληνικές φορολογικές αρχές ορίζοντας επίσης υποχρεωτικά αντίκλητο στην Ελλάδα και μεταφέροντας τις φορολογικές του υποχρεώσεις στην ΔΟΥ κατοίκων εξωτερικού. Τα βασικά δικαιολογητικά για την απόδειξη περιγράφονται στην ΠΟΛ 1136/2013 και εν συντομία περιλαμβάνουν: “(α) βεβαίωση από την αρμόδια φορολογική αρχή του κράτους όπου δηλώνουν κάτοικοι, από την οποία να προκύπτει ότι είναι φορολογικοί κάτοικοι αυτού του κράτους ή (β) Σε περίπτωση που δεν είναι δυνατή η προσκόμιση κάποιων από τα ανωτέρω δικαιολογητικά από την αρμόδια φορολογική αρχή, τότε απαιτείται βεβαίωση από οποιαδήποτε άλλη δημόσια ή δημοτική ή άλλη αναγνωρισμένη αρχή από την οποία να προκύπτει η κατοικία του εν λόγω φυσικού προσώπου στην αλλοδαπή”. 

Εφόσον ο φορολογούμενος αποδείξει ότι είναι κάτοικος εξωτερικού, τότε δεν φορολογείται στην Ελλάδα για το παγκόσμιο εισόδημα του και δεν είναι αναγκασμένος να το δηλώσει στη δήλωση εισοδήματος. Αν φυσικά δεν έχει ούτε τεκμαρτό εισόδημα στην Ελλάδα, δηλαδή ούτε περιουσία ή κάποιον καταθετικό ή άλλο λογαριασμό, τότε δεν είναι έχει καν υποχρέωση υποβολής δήλωσης εισοδήματος. Αν τώρα ένας Έλληνας φορολογούμενος έχει εισοδήματα από το εξωτερικό, αλλά δεν έχει μόνιμη κατοικία άνω των 183 ημερών, τότε φορολογείται στην Ελλάδα για το παγκόσμιο εισόδημα του.

Τι ισχύει για όσους έχουν κρατήσεις στο εξωτερικό

Σημείο τριβής είναι ωστόσο το τι συμβαίνει αν κάποιος έχει πληρώσει φόρους στο κράτος το οποίο μετανάστευσε προσωρινά. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να ζητήσει και να λάβει από τις αρχές του κράτους αυτού βεβαίωση του φόρου που καταβλήθηκε και φυσικά στην περίπτωση αυτή έχουν εφαρμογή οι συμβάσεις περί αποφυγής διπλής φορολόγησης (ΣΑΦΔ). Αν ο φορολογούμενος έχει αποκτήσει εισόδημα σε χώρα με την οποία η Ελλάδα έχει συνάψει ΣΑΔΦ δεν υπάρχει πρόβλημα. Θα δηλώσει το εισόδημα που απέκτησε στην αλλοδαπή και θα δηλώσει και τον αντίστοιχο φόρο.

Για τις χώρες χωρίς Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολόγησης

Τα προβλήματα ξεκινούν όταν αποκτήσουμε εισόδημα σε χώρα δίχως ΣΑΔΦ με την Ελλάδα, όπου το εισόδημα αυτό μπορεί να διπλο-φορολογηθεί στην Ελλάδα ακόμη και αν έχει κρατηθεί φόρος στην αλλοδαπή. Παρόμοια αμφισβήτηση ενδέχεται να προκύψει και την απόδειξη φορολογικής κατοικίας σε κράτη μη συνεργάσιμα με την Ελλάδα για φορολογικούς λόγους. Αυτά ορίζονται στην σχετική εγκύκλιο της Διεύθυνσης Οικονομικών Σχέσεων ΔΟΣ Α 1011408 ΕΞ 20.01.2012 και ο νομοθέτης προβλέπει ότι αν μεταφερθεί η μόνιμη κατοικία σε οποιαδήποτε από αυτές τις χώρες που δεν συνεργάζονται με την Ελλάδα, οι Ελληνικές φορολογικές αρχές θεωρούν ότι ο φορολογούμενος είναι ακόμη κάτοικος Ελλάδας και τον φορολογούν στην Ελλάδα για το παγκόσμιο εισόδημα του.

Έπειτα από όλα τα παραπάνω είναι εμφανές ότι οι συμπολίτες μας θα πρέπει να προσέξουν ιδιαίτερα το θέμα της μόνιμης κατοικίας τους στο εξωτερικό, τις συμβάσεις της Ελλάδας για την αποφυγή διπλής φορολόγησης καθώς και τις μη συνεργάσιμες χώρες. Από και έπειτα, ειδικά μέσα στην Ε.Ε. δεν πρόκειται να υπάρξει καμία αμφισβήτηση και είναι όλοι ελεύθεροι να κινηθούν και να ψάξουν ένα καλύτερο εργασιακό μέλλον.